Zaloguj się
Może komuś się kiedyś przyda.
1. "Nie jestem ateistą!" - jak określić swoje poglądy?
Teizm - pogląd głoszący, że Bóg lub bogowie istnieją i wpływają na świat.
Deizm - pogląd głoszący, że Bóg lub bogowie istnieją i nie wpływają na świat.
Ateizm silny - pogląd głoszący, że Bóg lub bogowie nie istnieją.
Ateizm słaby - pogląd charakteryzujący się brakiem przekonania, że Bóg lub bogowie istnieją.
Agnostycyzm - pogląd głoszący, że postawienie pewnej odpowiedzi na pytanie o istnienie Boga lub bogów jest niemożliwe.
Ignostycyzm - pogląd głoszący, że Bóg lub bogowie, jeśli istnieją, nie wpływają na ludzkie życie.
Ateizm praktyczny - pogląd głoszący, że religia nie powinna mieć wpływu na ludzkie życie.
Antyteizm - pogląd charakteryzujący się negatywnym nastawieniem wobec teizmu.
Apateizm - pogląd głoszący, że pytanie o istnienie Boga lub bogów jest źle postawione lub pozbawione sensu.
Nowy Ateizm - pogląd charakteryzujący się otwartym wypowiadaniem się na temat ateizmu i sprzeciwianiu się religii za pomocą racjonalnej argumentacji.
2. Błędy merytoryczne - jakich argumentów nie stosować i co wcale nie dowodzi, że mam rację?
Dychotomia myślenia - błąd merytoryczny polegający na postrzeganiu danego zagadnienia w dwóch skrajnych barwach.
Fałszywa powszechność - błąd merytoryczny polegający na wyprowadzaniu wniosków na temat danego zagadnienia na podstawie mniejszego jego fragmentu, z którym jest się zaznajomionym.
Fałszywy trop - błąd merytoryczny polegający na odciąganiu dyskusji na poboczne tematy.
Pospieszna generalizacja (także przedwczesne uogólnianie) - błąd merytoryczny polegający na uogólnianiu na podstawie zbyt wąskiej grupy danych.
Równia pochyła - błąd merytoryczny polegający na przewidywaniu skrajnie negatywnego łańcucha konsekwencji danej tezy.
Korelacja to nie przyczynowość - błąd merytoryczny polegający na stwierdzeniu, że skoro dwa zagadnienia występują razem, to jedno jest przyczyną drugiego.
Zatruwanie studni - błąd merytoryczny polegający na przedstawieniu wybranych informacji w celu osiągnięcia tendencyjnych wyników.
Efekt autorytetu - błąd merytoryczny polegający na uznaniu prawdziwości danej tezy, ponieważ istnieje autorytet, który się z nią zgadza.
Sofizmat rozszerzenia (także atakowanie chochoła) - błąd merytoryczny polegający na rozszerzaniu tezy dyskutanta i atakowaniu powstałego w ten sposób rozszerzenia, czyli odpowiedź na stwierdzenie, które w rzeczywistości nie zostało przez drugą stronę wypowiedziane.
Dowód anegdotyczny - błąd merytoryczny polegający na postawieniu anegdoty w charakterze dowodu, lub wysuwania wniosków z anegdoty, której prawdziwość nie została wykazana.
Myślenie życzeniowe (także chciejstwo) - błąd merytoryczny polegający na uznaniu informacji za prawdziwą przez wzgląd na osobisty stosunek do niej.
Błąd formalny (także non sequitur, lub fałszywy wniosek) - błąd merytoryczny polegający na wyciągnięciu błędnego wniosku z prawdziwej informacji.
Chłopski rozum - błąd merytoryczny polegający na przyjmowaniu za prawdziwe tez, które zgadzają się z intuicją.
Podstawowy błąd atrybucji - błąd merytoryczny polegający na przyznawaniu zbyt dużej wagi czynnikom stałym, przy jednoczesnym niedocenieniu roli sytuacji.
Fałszywe założenie - błąd merytoryczny polegający na przyjęciu fałszywego założenia, a następnie dowodzeniu na jego podstawie tez.
Fałszywa analogia - błąd merytoryczny polegający na postawieniu analogii, która jest prawidłowa tylko z pozoru, a w rzeczywistości czynniki niedostrzegalne na pierwszy rzut oka sprawiają, że jest błędna.
Błąd tendencji centralnej - błąd merytoryczny polegający na przecenianiu podobieństw przy jednoczesnym pomijaniu cech indywidualnych.
Błąd odwróconej implikacji - błąd merytoryczny polegający na założeniu, że skoro jedna informacja wynika z drugiej, to zależność ta zachodzi również w drugą stronę.
Błędne koło (także circulus vitiosus) - błąd merytoryczny polegający na używaniu tezy w dowodzeniu jej.
Ignorowanie prawdopodobieństwa zdarzeń - błąd merytoryczny polegający na wysuwaniu tez bez brania pod uwagę ich prawdopodobieństwa.
Zaniedbywanie miarodajności - błąd merytoryczny polegający na wysuwaniu tez w oparciu o dane, które są nieistotne, przy jednoczesnym pomijaniu danych, które są istotne.
Efekt pominięcia - błąd merytoryczny polegający na uznaniu szkodliwego działania za gorsze lub bardziej niemoralne niż równie szkodliwy brak działania.
Błąd koniunkcji - błąd merytoryczny polegający na przypisywania bardziej szczegółowym warunkom większego prawdopodobieństwa niż bardziej ogólnym.
Prawdopośrodkizm - błąd merytoryczny polegający na skłonności do szukania kompromisu poprzez nadawanie częściowej racji każdej ze stron sporu, nawet w sytuacji, w której ich stanowiska są sprzeczne.
Argumentum ad populum (argument z popularności) - błąd merytoryczny polegający na stwierdzeniu, że skoro jakaś opinia jest wyznawana przez wielu ludzi, to jest faktem.
Argumentum ad baculum (argument z kija) - błąd merytoryczny polegający stwierdzeniu, że skoro negacja danego punktu widzenia jest niekorzystna, to ów punkt widzenia jest prawidłowy.
Argumentum in terrorem (odwołanie do strachu) - błąd merytoryczny polegający na przedstawianiu danego punktu widzenia w taki sposób, by dyskutant przyjął go z obawy przed potencjalnym lub fikcyjnym zagrożeniem.
Argumentum ad misericordiam (argument z litości) - błąd merytoryczny polegający na przedstawieniu punktu widzenia w taki sposób, by dyskutant przyjął go ze względu na uczucia.
Argumentum ad ignorantiam (argument z niewiedzy) - błąd merytoryczny polegający na potwierdzeniu tezy dlatego, że nie dowiedziono jej fałszu.
Argumentum ad verecundiam (argument z nieśmiałości) - błąd merytoryczny polegający na przedstawieniu danego autorytetu w taki sposób, żeby dyskutant nie mógł go zakwestionować ze względu na szacunek lub obawę narażenia się na zarzut zarozumiałości.
Argumentum ad personam (argument z osoby) - błąd merytoryczny polegający na odwołaniu się do cech dyskutanta.
Argumentum ad hominem (argument z człowieka) - błąd merytoryczny polegający na odwołaniu się do opinii dyskutanta.
Argumentum ad naturam (argument z natury, także odwołanie do natury lub błąd naturalistyczny) - błąd merytoryczny polegający na stwierdzeniu, że skoro dane zagadnienie występuje w naturze, to jest właściwe.
Argumentum ad traditionem (argument z tradycji) - błąd merytoryczny polegający na stwierdzeniu, że skoro dany pogląd był wcześniej przyjęty, to jest właściwy.
Argumentum ad consequentiam (argument z konsekwencji) - błąd merytoryczny polegający na ocenianiu prawidłowości danej tezy na podstawie osobistego stosunku do jej konsekwencji.
Post hoc ergo propter hoc (także post hoc) - błąd merytoryczny polegający na założeniu, że skoro jedno zdarzenie poprzedza drugie, to musi być jego przyczyną.
Ignoratio elenchi - błąd merytoryczny polegający na dowodzeniu innego twierdzenia niż to, które miało zostać dowiedzione.
3. Błędy poznawcze - jakie błędy popełniamy nieświadomie przy ocenie informacji?
Pewność wsteczna (także efekt wiedzy po fakcie, lub efekt "wiedziałem-że-tak-będzie") - błąd poznawczy polegający na ocenianiu przeszłych wydarzeń jako bardziej przewidywalnych, niż rzeczywiście były.
Efekt potwierdzenia (także błąd konfirmacji) - błąd poznawczy polegający na uznawaniu za prawdziwe informacji, które zgadzają się z wcześniejszymi przekonaniami.
Efekt zaprzeczania - błąd poznawczy polegający na krytycznym weryfikowaniu informacji, które zaprzeczają dotychczasowym opiniom, przy jednoczesnym bezkrytycznym akceptowaniu informacji, które je potwierdzają.
Efekt pseudopewności - błąd poznawczy polegający na tendencji do unikania ryzyka przy dążeniu do pozytywnych rezultatów, a szukania ryzyka przy dążeniu do uniknięcia analogicznych negatywnych rezultatów.
Efekt skupienia - błąd poznawczy polegający na zwracaniu nadmiernej uwagi na jeden aspekt i ignorowania innych aspektów.
Efekt statusu quo - błąd poznawczy polegający na akceptowaniu sytuacji takich, jakimi aktualnie są bez względu na to, jakie byłyby po zmianie.
Efekt ślepej plamki - błąd poznawczy polegający na niezauważaniu błędów we własnej ocenie rzeczywistości.
Efekt wiarygodności - błąd poznawczy polegający na ocenianiu wiarygodności argumentów na podstawie zgodności wniosków z wcześniejszymi założeniami.
Efekt przekonania - błąd merytoryczny polegający na ocenianiu poprawności argumentacji na podstawie zgodności konkluzji z własnymi opiniami, zamiast na podstawie faktycznej logiczności argumentów.
Błąd pierwszego rzutu oka (także efekt pierwszeństwa) - błąd poznawczy polegający na przyznawaniu największej wagi informacjom i wrażeniom, które pojawiły się jako pierwsze.
Błąd aktora-obserwatora − błąd poznawczy polegający na odmiennym interpretowaniu zjawisk wtedy, gdy się w nich uczestniczy, i wtedy, gdy się je tylko obserwuje.
Fenomen sprawiedliwego świata - błąd poznawczy polegający na skłonności do wierzenia, że rzeczywistość jest w jakiś sposób sprawiedliwa.
Ultrakrepidarianizm - błąd poznawczy polegający na skłonności osób nieposiadających wystarczającej wiedzy na dany temat do wypowiadania się na ten temat.
4. Ciężar dowodu (także onus probandi) - zagadnienie mówiące o tym, że obowiązek postawienia dowodów ciąży na tym, kto wysuwa tezę, a nie na jej przeciwniku.
